Vertigo อาการเวียนศีรษะที่ไม่ธรรมดา
โครงการประชุมแลกเปลี่ยนเรียนรู้งานวิจัยและวิชาการร่วมกับแหล่งฝึก
ระหว่างวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี และกลุ่มการพยาบาล โรงพยาบาลพระปกเกล้า
ครั้งที่ 9 วันที่ 5 กันยายน 2554 เวลา 13.30 -16.00 น.
ณ ห้องประชุม อาคารวิทยบริการ โรงพยาบาลพระปกเกล้า
เรื่อง Vertigo อาการเวียนศีรษะที่ไม่ธรรมดา
วิทยากร นายแพทย์โกมล ประภาสิต แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้าน หู คอ จมูก โรงพยาบาลพระปกเกล้า
คุณปรวรรณ วิทย์วรานุกูล พยาบาลวิชาชีพประจำแผนก หู คอ จมูก
โรงพยาบาลพระปกเกล้า
ผู้เข้าร่วมประชุม จากวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี จำนวน 18 คน
จากโรงพยาบาลพระปกเกล้า 12 คน
รวมผู้เข้าร่วมประชุมทั้งหมด 30 คน
สรุปสาระการแลกเปลี่ยนเรียนรู้
สรุปประเด็นสำคัญจาก การนำเสนอ ของนายแพทย์โกมล ประภาสิต
Vertigo วิงเวียน เห็นบ้านหมุน สาเหตุ อาจเกิดจาก หูชั้นในอักเสบ เนื้องอกประสาทหู BBPV โรคน้ำในหูชั้นในไม่เท่ากัน เป็นต้น ในที่นี้เน้น 2 โรค คือ BBPV และ โรคน้ำในหูชั้นในไม่เท่ากัน
บ้านหมุนจากการเปลี่ยนท่า (BBPV) พบบ่อยในคนอายุมากกว่า 40 ปี เกิดจากผลึกหินปูนตกลงไปในน้ำหลอดกึ่งวง (Posterior semi-circular canal) จะมีอาการบ้านหมุนในบางท่า และมีอาการเป็นครั้งคราว นาน 10 – 20 วินาที ไม่เกิน 1 นาที ไม่มีหูตึงหรือเสียงดังในหู รักษาได้โดยการทำ EPLEY MANEUVER หากผู้รักษามีความชำนาญผลึกหินปูนหลุดออกจาก Posterior semi-circular canal อาการบ้านหมุนจะหายไป
โรคน้ำในหูชั้นในไม่เท่ากัน (Meniere’s disease) เป็นโรคที่พบบ่อยที่สุดของสาเหตุของอาการเวียนศีรษะ พบได้บ่อยในอายุ 20 – 50 ปี สาเหตุที่แท้จริงนั้นขณะนี้ยังไม่ทราบ แต่พบว่าอาการโรคเมเนียร์เป็นผลมาจากความผิดปกติของน้ำ (endolymph) ที่อยู่ภายในหูส่วนใน
อาการเมเนียร์ มักเวียนศีรษะแบบรุนแรงและรู้สึกหมุนร่วมด้วย ร่วมกับอาการการได้ยินเสื่อม มีเสียงรบกวนในหู บางครั้งพบหูอื้อแน่นตื้อของหูข้างนั้นร่วมด้วย บ่อยครั้งพบร่วมกับคลื่นไส้อาเจียน และสูญเสียสมดุลของร่างกาย ผู้ป่วยอาจเซหรือล้มได้ง่ายเมื่อเกิดอาการ อาการเวียนศีรษะอาจเป็นนานเป็นนาทีหรือหลายชั่วโมง ระหว่างเกิดอาการต้องอยู่นิ่ง ๆ ไม่ขยับศีรษะ เนื่องจากการขยับศีรษะทำให้เวียนศีรษะเพิ่มขึ้น หลังอาการเวียนศีรษะทุเลาจะอ่อนเพลีย ง่วง โซเซ ได้อีกหลายวัน การรักษาควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและใช้ยาในความควบคุมของแพทย์ หากไม่ได้ผลอาจต้องฉีดยา หรือผ่าตัด ข้อควรระวังสำหรับผู้ที่มีอาการเวียนศีรษะทันทีโดยไม่มีอาการเตือน ไม่ควรขับขี่ยานพาหนะ ปีนที่สูงหรืออยู่ในภาวะที่เสี่ยงอันตราย
การฝึกบริหารศีรษะแบบคอร์ธอร์นสามารถใช้รักษาอาการเวียนศีรษะ ในผู้ป่วยที่มีระบบการทรงตัวในหูชั้นในข้างหนึ่งเสียไป หรือในรายที่มีอาการเวียนศีรษะเมื่อเปลี่ยนท่า โดยบริหาร วันละ 2 ครั้ง เริ่มครั้งละ 15 นาที แล้วค่อย ๆ เพิ่มขึ้นจนทำได้ 30 นาที
สรุปประเด็นสำคัญจาก การนำเสนอ ของคุณปรวรรณ วิทย์วรานุกูล
การวิจัยเกี่ยวกับการใช้ autogenic training ในผู้ป่วยเมเนียร์ร่วมกับการรักษาตามปกติ ซึ่งเป็นการศึกษาข้อมูลย้อนหลังจากแฟ้มประวัติผู้ป่วย 6 ราย พบว่าอาการผู้ป่วยดีขึ้นตามลำดับ
การวิจัยเกี่ยวกับการใช้ balance exercise เพื่อฟื้นฟูหลังผู้ป่วยมีอาการ Vertigo ซึ่งเป็นการศึกษาจากผู้ป่วย 12 คน พบว่าเมื่อทำ balance exercise ครบ 4 สัปดาห์ จะช่วยทำให้การเดินเซลดลงได้
การแสดงความคิดเห็นจากเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้
- การอดนอน เป็นเหตุส่งเสริมให้เกิดอาการ Vertigo ได้
- Vertigo สัมพันธ์กับโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง เพราะว่าเลือดไปเลี้ยงหูชั้นในน้อย ทำให้ vestibular เสียเร็วขึ้น จึงพบ Vertigo เพิ่มขึ้น เพราะโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงมีเพิ่มขึ้น
- การบริหารศีรษะแบบคอร์ธอร์น ให้แหงนคอเท่าที่ผู้ป่วยสามารถทำได้ การบริหารนี้ช่วยลดการเป็นซ้ำได้ และเป็นการรักษาไปในตัว แต่ในทางปฏิบัติพบว่าเมื่ออาการหายแล้วผู้ป่วยมักไม่ทำต่อ
– การทำ balance exercise ในผู้สูงอายุสามารถทำได้จะช่วยลดการพลัดตกหกล้มได้ แต่หากเป็น Vertigo ระยะเฉียบพลันไม่ควรทำเพราะล้มได้ ต้องรอให้ยาก่อนประมาณ 1 สัปดาห์ จึงฝึกทำ เพราะช่วยการทรงตัวได้ดี
แนวทางการนำผลการประชุมไปใช้ จากการประชุมครั้งที่ 9
- ในการเรียนการสอนนักศึกษาพยาบาลเกี่ยวกับการดูแลผู้ป่วยที่มีอาการเวียนศีรษะที่ไม่ธรรมดา ควรมีการนำเรื่องของการฝึกบริหารศีรษะแบบคอร์ธอร์น และ balance exercise ไปประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย
- อาจารย์พยาบาลควรร่วมกับพยาบาลแผนกหู คอ จมูก เพื่อทำวิจัยเกี่ยวกับการดูแลผู้ป่วยที่มีอาการเวียนศีรษะไม่ธรรมดา เช่น การบริหารศีรษะแบบคอร์ธอร์น การประยุกต์ใช้เรื่อง autogenic training หรือ การทำ balance exercise เป็นต้น
นางสาวลลิตา เดชาวุธ
นางรัชชนก สิทธิเวช
ผู้บันทึก
อาจารย์พยาบาลสังกัด ภาควิชาพื้นฐานการพยาบาล และบริหารวิชาชีพ
